इलाम: सूर्योदय नगरपालिका–१०, फिक्कल बजारस्थित मेची राजमार्गबाट छ किलोमिटर पूर्व मकरजुङ्ग गाउँ छ । यहाँबाट सात घण्टाको पैदल यात्रामा लोपोन्मुख रेडपाण्डा पाइने थुम्के पुगिन्छ । यहाँ रेडपान्डा, थरिथरिका चरा, वनस्पतिको अध्ययन गर्न तथा सूर्योदय र कञ्चनजङ्घा हिमाल नियाल्न पर्यटक पुग्ने गर्छन् ।
पर्यटकको बसोबासका लागि आठ वटा घरमा घरबास (होमस्टे) सञ्चालित छन् । एउटा हामेस्टेमा छ देखि १५ जनासम्म बस्ने व्यवस्था मिलाइएको होमस्टे सञ्चालक रविन बुढाथोकीले बताए । उनका अनुसार सम्भावना भएर पनि भौगोलिक कठिनाइका कारण ओझेलमा परेको थुम्केको पर्यटन प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले एक सय २० जनाले दुई दिनको पदयात्रा सम्पन्न गरेका छन् ।
राष्ट्रिय युवा सङ्घ सूर्योदय नगर कमिटी र १ नं वडा कमिटीको अगुवाइमा आयोजित पदयात्रामा वाइल्ड लाइफ फोटोग्राफर, पत्रकार, सुरक्षाकर्मी, स्वास्थ्यकर्मी र युवाको सहभागिता थियो ।
‘दुई हजार तीन सय मिटरको उचाइमा रहेको थुम्केमा रेडपान्डा पाइनुका साथै सूर्योदयको झुल्केघाम देखिन्छ । आठ हजार पाँच सय ८६ मिटिरको कञ्चनजङ्घा हिमाल देख्न सकिन्छ,’ पदयात्रा आयोजक समिति अध्यक्ष सन्देश खड्काले भने, ‘बस्ती पातलो छ । घनाजङ्गल भएकाले यहाँ लेकाली क्षेत्रमा प्रसस्त जडीबुटी पाइन्छन् ।’
सूर्योदय–१ ठूलो भूगोल भएकाले मकर्जुङ्गबाट अन्तिम सीमा लामिधुरासम्म पुग्न सहज यातायातको व्यवस्था नहुँदा पर्यटकलाई समस्ती हुने गरेको उनको बुझाइ छ ।
‘भारतीय बाटो भएर आउने भारत, भुटान, बङ्गलादेशलगायत देशका पर्यटकलाई केही सकस छ । नेपाली र नेपाली बाटो प्रयोग गरी यहाँ पुग्ने पर्यटकलाई भने यात्रा जोखिमपूर्ण नै छ,’ अध्यक्ष खड्काले भने ।
यो क्षेत्रमा दुर्लभ चरा र जनावर पाइने भएकाले पर्यटकीय हिसाबले महत्वपूर्ण ठाउँका रुपमा रहेको चरा खोजकर्ता देवेन खरेलले बताए । ‘दुई वर्षअघि मैले यहाँ सीमधापमा रुसुप नेक्ड हर्नबिल ९नेपाली नाम हङ्रायो० फेला पारेको थिएँ,’ उनले भने, ‘लोप भएको चरो एक सय ९२ वर्षपछि २०७८ पुस ६ गते फेला परेको थियो । अझै पनि यो घना जङ्गलमा थुप्रै चरा भेटिन्छन् । केही दिन बास बसेरै खोज्नुपर्छ ।’
सम्भावना भएर पनि प्रचारप्रसारको अभावमा ओझेलिएको पर्यटकीय क्षेत्रलाई उजागर गर्न ठूलो संख्यामा पदयात्रा आयोजना गरिएको सङ्घका नगर कमिटी अध्यक्ष उदय हाङ फागोले बताए । ‘यो क्षेत्र विकास निर्माणमा पछि परेको छ । प्रचारप्रसार र पर्यटकीय क्षेत्रको संरक्षण र प्रवर्धन हुन सकेको छैन । यहाँ अथाह सम्भावना छन्,’ उनले भने, ‘हामीले स्थानीयस्तरका सबै दल र तिनका सङ्घठनको साथ पायौँ । यो कार्यक्रम सबैको साझा प्रयासमा आयोजना भएको हो । हाम्रो यो प्रयास थुम्केको मुहार फेर्न पहिलो खुड्किलो बन्नेछ ।’
थुम्केबाट दुई घन्टाको पैदल यात्रामा भारतीय सीमाक्षेत्र लामिधुरा पुगिन्छ । पदयात्रीले त्यहाँ पुगेर राष्ट्रिय झन्डा फहराएर ‘रातो र चन्द्र सूर्य जङ्गी निसान हाम्रो’ गीतसमेत गएका छन् । सबै जातजातिको साझा बसोबास भएको ठाउँ भएकाले सूर्योदय–१ संस्कार, संस्कृतिमा धनी रहेको वडाध्यक्ष राजकुमार सेरेङले बताए । उनका अनुसार यहाँ थामी, लिम्बू, राई, ब्राह्मण, क्षेत्री, दलित समुदाय, लोपोन्मुख जाति लेप्चासमेतको बसोबास छ ।
वडाध्यक्ष सेरेङले भने, ‘मकर्जुङ्गको सिंहवाहिनी मन्दिर, गोर्खेको राम मन्दिर, बाङ्गिनमा थामी जातिको भुमेथान, साकेला मन्दिरलगायत आआफ्नै जातिका फरक देवालय छन् । सहिष्णुता र सामाजिक सदभावमा हामी अगाडि छौँ ।’
पदयात्राक्रममा समथर मकर्जुङ्ग गाउँको सिंहवहिनी मन्दिर र सप्तऋषि, सिमधापको नागमन्दिर, बाङ्गिनको सेडुप छ्यारछोलिङ गुम्बा, चुम्लुङ, मिलनचोक, चियाबारी डाँडा (मगरगाउँ), भुमेथान, थुम्के, लामिधुरा भएर गोर्खेको देवी मन्दिर, राममन्दिर र यहाँको ऐतिहासिक महत्वका बारेमा जानकारी दिइएको युवा सङ्घ नगर कमिटी उपाध्यक्ष प्रमोद सापकोटाले जानकारी दिए ।
पदयात्रीलाई विभिन्न टोलले विभिन्न जातजातिका झाँकी प्रदर्शन गरेर खाँदा माला र अबिरले स्वागत–सत्कार गरेका थिए । उनीहरूले यति ठूलो संख्यामा यात्रा गराएर पर्यटन प्रवर्धनमा टेवा दिएको भन्दै युवा सङ्घलाई धन्यवाद दिएका छन् । पालिका पेज
